SAM ȚUAK

Share:
Puitling zawk lam te hian naupang lamte aiin sam tuak hi an nei nasa tlangpui awm e. Scientists te chuan sam tuak lo awmna chhan hi an chhuiin, an zir nasa hle reng a ni. Mitin mai hi sam tuak vek tura ngaih theih an ni a, sam tuak awm theihna chance hi 10 atanga 20% in kum 30 hnu lamah kum sawm dan zelah a pung a ni.
Atirin sam hi a var a, kan pianpui sam rawng hi chu pigment chi khat melanin an tih atanga insiam a ni. Melanin hi kan pian chhuah hma atanga insiam a ni a, kan pianpui sam rawng innghahna ber chu, kan sam (hair shaft/cortex) tuam tu lai taka melanin insem darh dan, tam lam leh zia azirin a ni.


Sam hian pigment chi hnih a nei a: dark (eumelanin) leh light (phaeomelanin) te a ni. Melanin te inchawhpawlh dan a zirin sam rawng hi a danglam ta thin a ni.

Melanin hi pigment cell chi khat melanocytes an tih atanga insiam a ni a, vun pawn langa kaw te tak te; sam to chhuahna (follicles) ah an awm a ni. Follicle pakhatah sam pakhat zel a to bawk.

Sam a lo insiam hian melanocytes in pigment  (melanin) chu cells chi khat keratin an tihah a pe lut a. Keratin hi protein chikhat sam, vun leh tin siamtu a ni. Kum tluanin melanocycte hian pigment sam a awm keratin-ah chuan a pe lut thin. Chu chuan sam rawng a lo siam a, Melanin chu a lo kiam hunin kan sam a lo tuak ta mai thin a, a var ta vau thin a ni.


Engtiang takin nge sam tuak a lo awm tih chungchangah hian University of Bradford, England-ami, chuta an cell biology, professor Dr. Desmond Tobin ngaidanah chuan, sam to na (hair follicle) hian “melanogenticclock” a nei a. Chu chuan melanocyte activity ti muangin, a ti tawp thei a. Chu chuan samin pigment a hmuh leh dawn te chu a ti tlem ta tial tial ta thin a ni. Tin, sam tlak hun hma deuhin he thil hi a thleng thin a ni, a ti.

Chubakah, Dr. Tobin ngaihdanah chuan sam tuak hi kum leh inthlah chhawnna atanga awm a ni a. Genes hian pigmentary potential chu follicle tinah ti tlemin a thunun a ni, a ti bawk. He thil hi follicle hran hranah a thlen dan leh tam lam pawh hrangin a awm thin a. Mi thenkhatah chuan rang takin a thleng a, a thenah erawh muang changin a thleng thung a, kum tam tak danah te pawh a thleng thin a ni.


February 2005 khan Harvard scientists te chuan melanocyte stem cells (MSC) hi melanocytes lo insiamna ah hian hnathawktu pawimawh tak a ni a, chu chuan samtuak lo insiamah hian thui takin nghawng a nei a. He MSC tlak chhamna emaw a nih tur anga hnathawk thei lova a lo awm hian sam rawng insiam tur a tibuai ta thin a ni, an ti. Chhan dang avanga sam rawng inthlakna lo awm thei thil dang a la awm cheu a, Scientists te chuan chi hnihin an then a:

Intrinsic (internal) leh extrinsic (external) factors an ti a ni.

Intrinsic factors:
→ Genetic defects
→ Hormones
→ Body distribution
→ Age

Extrinsic factors:
→ Climate
→ Pollutants
→ Toxins
→ Chemical exposure

2009 khan, Europe-a scientists te chuan follicles ten hydrogen peroxide tam tham lo tak an pe chhuak thin a ni tih an hmu chhuak a. He chemical hian sam rawng a ti bo/da thei a ni, an ti.

SAM ȚHAN CHUNGCHANG:

→ A tlanpuiin lu vunah hian sam zai 100,000 atanga 150,000 vel to anga hriat a ni.

→ Sam zai mal khat hian 100 grams (3.5 ounces) vel a zo ni a hriat a ni a, atlangpuiin sam zawng zawng tangkhawm hian 10 atanga 15 ton thleng a dawl a ni. Lu vun chak tha tak neih a ngai thung.

→ Sam zai tin than danah hian a mal malin an thang mai a, a bik takin hair cycle an neih hran vang a ni.

→ Sam hian mitosis (cell division) neih theihna a nei sang hle. Atlangpuiin sam hi nikhatah 0.3 mm in a thang a, thla khatah chuan 1 cm thlengin a thang hman thin a ni.

No comments