NUTRITION

Share:

Dutch scientist Jan Ingenhousz hi thlaiin ni engah carbon dioxide hip lutin oxygen a pe chhuak a, eng awm lohna thimah chuan rannung dangte ang bawkin oxygen hip lutin carbon dioxide an pe chhuak ve leh thung a ni tih hmu chhuak hmase ber tu a ni.
Han Krebs ve thung hi chuan, heng thlai thawk vel dan hi chip chiar takin a hmu chhuak a, fel fai taka sawi fiah hmasa ber tu a ni ve thung.
Nutrition hi thil nung; nunna nei ten than lenna leh chakna an neih theihna atan leh an taksa mamawh phuhrukna atana chaw an ei a, an hman tangkaina dan hi a ni.


Nutrition hi chi hnih in an then a:

1. Autotrophic Nutrition
2. Heterotrophic Nutrition
Autotrophic Nutrition:
A tlangpuiin thlaite hi an hring vek mai a, an hrinna chhan hi chlorophyll an neih vang a ni. He chlorophyll pigment (rawng) hi thlai tana tangkai tak a ni a. Tui leh ni zung chakna hmangin thlaiten an mahniin chaw an insiamna kawngah he pigment hi hnathawktu leh tangkai tak a ni. Leihnuaia chaw tha te chu an zung hmangin an hip a, boruaka carbon dioxide te chu an hnah (leaves) hmangin an hip lut bawk a ni. Thlai hring chuan carbon dioxide, tui leh ni zung chakna hmang hian chaw tha; Carbohydrates leh oxygen an siam chhuak a, an ring nghal thin. He an mahni a chaw an insiamna dan hi photosynthesis an ti a ni.

He chaw tha lo insiam hi an hnah (leaves) te atangin an peng tinah a in sem darh thin.
Thlai hrinna neite hi an mahni a chaw an insiam theih avangin autotrophs an ti a, he an chaw lak, siam leh hman tangkaina dan hi autotrophic nutrition an ti a ni.
Photosynthesis tangkaina hi a tam hle. Thlai nunna hnar a ni a, tin, thlaite hi rannung tam zawkte tana chaw ber ani leh bawk a. He kan chhehvel boruaka oxygen leh carbon dioxide te hi rual khai takin a siamin, a vawng tha tlat a ni.

Photosynthesis awm theihna atana pawimawhte:
1. Sunlight (Ni eng)
2. Chlorophyll (Hrinna thlaia inphum ru)
3. Carbon dioxide (Boruak chi khat, kan chhehvel ami)
4. Water (Tui)

Heterotrophic Nutrition:
Ramsa te leh hrinna neilo thlai; heng fungi te leh adt. hian an mahniin chaw an insiam thei lova, thlai hringte ah an innghat thung. Heng mahni a chaw insiam theilo te hi heterotrophs an ti a, thil dang ringa chaw an ei, lak leh hman tangkai dan hi heterotrophic nutrition an ti.


Ramsate hi an chaw rin leh ei hmangte in an then hrang a:
1. Herbivorous Animals:
Thlai hring chaw atana ring nung ramsate hi herbivorous an ti a. Heng bawng, lawi, kel leh sai adt. hi an ni.

2. Carnivorous Animals:
Sa leh nungchate taksa chaw atana ring ramsate hi carnivorous an ti.
Chungte chu Sakei, Sakei baknei adt...

3. Omnivorous Animals:
Thlai leh sa chaw atana ring kawp ramsate hi ominovorous an ti a.
Chungte chu Mihring, Vawk, Choak, Chukchu leh adangte...

Thlai hrinna nei loten nutrition an neih dan hi sawi leh ila. Hrinna neilo thlaite hi heterotrophs an ti a. Parasites emaw Saprophytes te an ni.

Parasites:
Thlai emaw ramsa, nunna nei thilnung taksa (chhung emaw pawn) a awmhmun khuar leh an chawte leh chakna pawh ring ve nghal thin te hi parasites an ti a. Nunna nei thilnung parasites te ho awmna thin chu host an ti thung. Chung parasites te chu, Vangvat, Thosi leh adangte... an ni.

Saprophytes:
Ramsa ruang leh thil tawih tawha to thin thlaite hi saprophytes an ti a, chaw atan an tona chu an ring bawk thin a ni.

Saprophytes te chu heng fungi leh bacteria te hi an ni.

Insectivorous Plants:
Thlai thankhat te hi ramsate ang maia chaw ei ve thei an awm a. Rannungte lam (insects) ho te hi an chaw atan an ring ve thin. Heng thlaite hi an chaw zawn leh ei dan dangdai tak mai an nei a, an pian phungte pawh a danglam thei hle. Insectivorous thlai thenkhat te chu, heng; pitcher plant, venus fly trap, utricularia leh drosera te hi an ni.

Symbiosis or Mutualism:
Nunna nei pahnih inkawpa nung thinte hi symbiosis emaw mutualism an ti a. Hlawkna an hmu ve ve a ni. Parasites ah kha chuan host in atuar a, hlawkna pakhat chiahin a nei thung. Symbiosis pakhat lar tak chu Lichen a ni a, alga leh fungus inkawp a ni.

No comments